W przypadku rodzin z dziećmi, gdzie rodzice decydują się na rozwód, niejednokrotnie problematyczna okazuje się kwestia pieniędzy. Z prawnego punktu widzenia oboje rodzice mają obowiązek utrzymywać swoje dzieci. Bywa jednak, że małżonek, który nie sprawuje opieki nad dzieckiem po rozwodzie, uchyla się od tego obowiązku. Można wówczas wnieść sprawę do sądu, a sąd może zadecydować o alimentach, które rodzic będzie zobowiązany przekazywać na utrzymanie dziecka. Wydaje się to jasne, jest jednak wiele pytań na które warto znać odpowiedzi. W tym artykule możesz znaleźć najważniejsze informacje na temat alimentów i jak się o nie starać.


Kto może złożyć pozew o alimenty?

Alimenty przysługują właściwie samemu dziecku - nie zaś rodzicowi, który je wychowuje. Dlatego też dziecko, jeśli jest pełnoletnie, może samodzielnie złożyć pozew o alimenty. W przypadku dzieci niepełnoletnich pozew składa w ich imieniu tak zwany przedstawiciel ustawowy. Jest to zazwyczaj jedno z rodziców. Nadal jednak otrzymane pieniądze należą do dziecka i powinny zostać zużytkowane na jego utrzymanie. W przypadku, gdy dziecko jest niepełnoletnie, ale rodzice nie żyją, lub nie mają władzy rodzicielskiej, pozew składa opiekun prawny dziecka.

Jak wygląda pozew?

Przede wszystkim pozew należy złożyć w odpowiednim sądzie rejonowym - właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka, albo pozwanego (do wyboru). W przypadku, gdy pozwany mieszka za granicą, sprawę o alimenty również można założyć w Polsce - więcej na ten temat w dalszej części artykułu.
Należy pamiętać, że w pozwie wskazuje się tak zwanego powoda, czyli osobę, która wnioskuje o sprawę. Powodem w pozwie o alimenty będzie zawsze dziecko, nawet jeśli jest reprezentowane przez rodzica z racji niepełnoletniości. Następnie w pozwie muszą pojawić się też dane pozwanego - imię, nazwisko i ostatni znany adres.
Sam wniosek o przyznanie alimentów powinien zawierać informację, że to właśnie w tej sprawie składany jest pozew, a także w jakiej wysokości żądasz alimentów i którego dnia miesiąca powinny być płacone. Dodatkowo istnieje możliwość wnioskowania o wezwanie świadków (mogą to być konkretne osoby, które wymienisz we wniosku), a także poproszenia sąd o nadanie wyrokowi tak zwanego rygoru natychmiastowej wykonalności.
Ciąg dalszy wniosku to uzasadnienie, gdzie należy wskazać, że pozwany jest w stanie płacić alimenty, a ty nie dysponujesz środkami na pełne utrzymanie dziecka. Wymagane są tu dowody w formie załączników - dokumenty lub zeznania świadków. Na tej podstawie sąd będzie mógł rozstrzygnąć o przyznaniu alimentów.
Na koniec wymagany jest również własnoręczny podpis, inaczej sąd z miejsca odrzuci wniosek. Pozwy o alimenty nie wymagają żadnych opłat sądowych. Co również ważne, istnieje możliwość żądania również zaległych alimentów - do trzech lat wstecz.

Wysokość alimentów

Choć w pozwie można wpisać żądaną kwotę, ostatecznie to sąd ustala jakiej wysokości będą przyznane alimenty. Nie ma na to jednoznacznych przepisów, każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie, ponieważ na wysokość alimentów wpływa wiele czynników - wiek dziecka, czy sytuacja finansowa zarówno rodzica wychowującego dziecko, jak i tego wezwanego do płacenia alimentów. Nie jest to również decyzja ostateczna - można wnieść o podniesienie alimentów, lub, w przypadku pozwanego - o ich obniżenie, jeśli sytuacja finansowa zmieni się na tyle, że pierwotnie zarządzone alimenty staną się zbyt wysoką dla nich sumą (np. w przypadku utraty pracy). Każdorazowo w takich przypadkach decyduje sąd, po przyjrzeniu się szczegółom sprawy.

Jak egzekwować alimenty?

Aby wyegzekwować alimenty od rodzica, który unika płacenia ich, należy zgłosić się do komornika z wyrokiem sądowym zaświadczającym, że alimenty powinny być płacone. Komornik następnie zapoznaje się ze szczegółami, ustala sposób egzekucji alimentów - np. poprzez potrącenie ich bezpośrednio z wypłaty rodzica. Bardziej utrudniona jest sprawa, gdy nie można odnaleźć dłużnika. Komornik może zwrócić się o pomoc do policji, ale jeśli również to nie pomoże, można złożyć wniosek do gminy o wypłacenie alimentów z Funduszu Alimentacyjnego.

Fundusz Alimentacyjny

Aby otrzymać pieniądze z Funduszu Alimentacyjnego, koniecznie jest udowodnienie, że podjęte zostały kroki w celu wyegzekwowania alimentów od rodzica, ale bezskutecznie. Ponadto, dochód w rodzinie nie może przekraczać 725zł na osobę. Alimenty z Funduszu przysługują dzieciom do 18 roku życia (lub 25 jeśli dziecko wciąż się uczy), a dzieciom ze znacznym stopniem niepełnosprawności bez względu na wiek. Świadczenie, jakie można otrzymać to maksymalnie 500zł na jedno dziecko. Jest kilka sytuacji, gdy nie można starać się o pieniądze z Funduszu Alimentacyjnego:
- jeśli rodzic wychowuje dziecko samotnie dlatego, że drugi rodzic nie żyje lub ojciec jest nieznany,
- jeśli dziecko przebywa w rodzinie zastępczej lub instytucji zapewniającej utrzymanie,
- jeśli dziecko ukończyło 18 rok życia i ma własne dziecko,
- jeśli dziecko zawarło związek małżeński.
Do wniosku o Fundusz alimentacyjny należy również dołączyć odpowiednie dokumenty - przede wszystkim zaświadczenie o dochodach, a oprócz tego serię innych dokumentów, zależnie od swojej konkretnej sytuacji. Może do być orzeczenie o niepełnosprawności dziecka, odpis wyroku sądowego zarządzającego alimenty, zaświadczenie od komornika potwierdzające, że próba egzekucji alimentów była bezskuteczna, a także dokument stwierdzający wiek dziecka i fakt uczęszczania do szkoły lub na studia.

Alimenty z zagranicy

Jeśli rodzic zobowiązany płacić alimenty mieszka poza granicami Polski, również można wystąpić o ściągnięcie alimentów. W przypadku krajów Unii Europejskiej leży to w gestii rodzica wychowującego dziecko - należy bowiem w lokalnym sądzie (właściwym miejscu zamieszkania drugiego rodzica) złożyć wniosek o stwierdzenie wykonalności wyroku nakazującego płacenie alimentów. Trzeba więc wiedzieć dokładnie gdzie rodzic się znajduje. Do wniosku dołączyć trzeba też dokumenty udowadniające obowiązek świadczenia - akt urodzenia dziecka, odpis wyroku sądu, zaświadczenie wystawione przez sąd w Polsce. Dodatkowo dokumenty muszą być przetłumaczone przysięgle, co wiąże się z wysokimi kosztami. Istnieje jednak możliwość złożenia wniosku o zwolnienie z kosztów.
W przypadku, gdy dłużnik znajduje się poza UE, sąd w Polsce pośredniczy w sprawie dochodzenia alimentów. W tym jednak wypadku należy złożyć odpowiedni formularz w swoim sądzie rejonowym. Następnie sąd przesyła wniosek do odpowiedniego kraju. Dalsze rozwiązanie sprawy zależy od tego, gdzie przebywa rodzic dziecka - różne kraje mają różne przepisy. Sąd powinien poinformować cię o wszystkich dalszych wymaganych dokumentach i procedurach. W razie wątpliwości zawsze pytaj - sąd ma obowiązek udzielić ci informacji, jeśli coś jest niejasne.
Niemożność ustalenia miejsca pobytu rodzica za granicą również jest podstawą o wystąpienie do Gminy w celu uzyskania świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego.

Do kiedy dziecku przysługują alimenty?

Nie ma jednoznacznie określonego wieku, do jakiego dziecku przysługują alimenty. Przyjmuje się, że do momentu, kiedy jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Dopóki zaś dziecko się uczy lub studiuje, zakłada się, że nie może utrzymywać się samodzielnie, toteż alimenty mogą być pobierane nawet do 25, czy 26 roku życia. Może się jednak zdarzyć, że rodzice odmawiają płacenia alimentów na pełnoletnie dziecko. Mogą wówczas udać się z tą sprawą do sądu, sąd zaś decyduje o ewentualnym zniesieniu obowiązku alimentacyjnego. Sąd może bowiem zdecydować, że dziecko uzyskało już na dany moment wykształcenie pozwalające mu pracować i tym samym utrzymywać się.
Rodzice są też zwolnieni z płacenia alimentów pełnoletniego dziecka, jeśli jest to zbyt wielkie obciążenie dla nich (to jednak musi zostać udowodnione), lub jeśli dziecko nie podejmuje żadnych działań, aby zapewnić sobie samodzielne utrzymanie.
Dzieci niepełnosprawne natomiast, które nie mogą się usamodzielnić, mogą pozostawać pod opieką i na utrzymaniu rodziców nawet przez całe życie.

Merytorycznego wsparcia przy powstawania niniejszego artykułu udzieliła krakowska kancelaria adwokacka KKPR.pl